Jordaan . . Bekendste Buurt
English version gewijzigd  14-01-2008
Keitje's Home
Nederland
Amsterdam
Jordaan
 » bekendste buurt
    stadsvernieuwing
    noord naar zuid
    groen & on-groen
Fotoserie
Archief
hondenpoep
the complainer
 
ontstaan       tegenwoordig       populariteit       filmen

 

Ontstaan

 
Begin 17e eeuw is Amsterdam overbevolkt, oa door de toestroom van om geloofsredenen gevluchte protestantse Vlamingen en Spaanse en Portugese joden en (vooral in de Jordaan vestigende) Franse hugenoten. Buiten de stadswallen van de Singel wordt voor de toestroom van rijke kooplieden een nieuwe uitbreiding aangelegd in de vorm van 3 concentrisch aangelegde grachten, later bekend als de Grachtengordel. Deze grootschalige stadsuitbreiding heeft ook zijn grondwerkers, bouwarbeiders en (veelal joodse) vaklieden nodig. Voor hen wordt in 1640 begonnen met het verticale stuk achter het westelijke deel van de Prinsengracht te bebouwen, bestaande uit drassige veengrond en wat landerijtjes met kloosters. Deze laatsten komen later in handen van liefdadigheidsinstellingen. Het uitbreidingsgebied krijgt de naam het Nieuwe Werck, na 1710 (sommigen zeggen 1691) bekend onder de naam Jordaan. Als indeling worden de bestaande slootjes en paadjes gebruikt, dit in tegenstelling tot de ernaast gelegen chique westelijke grachtengordel welke op de tekenplank tot stand komt.

In de Jordaan vestigen zich de milieu-onvriendelijke en brandgevaarlijke bedrijfjes die in de grachtengordel hun ambacht niet mogen uitoefenen. Kleine middenstanders en vakkundige ambachts-lieden van Antwerpen en Frankrijk komen naar hier, waaronder veel safardische joden op de vlucht voor de Spanjaarden. Een twintigtal jaren later gevolgd door een instroom van askenasische joden vanuit Oost-Europa.

        de Jordaan is geboren

Een volkswijk bestaande uit kleine, bouwvallige huisjes, elk kamertje volgestuwd met gezinnen en hun grote schare kinderen. Ook kunstenaars komen binnen door de goedkope behuizing: Rembrandt's atelier was aan de Bloemgracht en hijzelf heeft op de Rozengracht gewoond. Joost van den Vondel en Breitner hebben in de Jordaan gewoond.

Voor de herkomst van het woord Jordaan zijn meerdere verklaringen welke allemaal mogelijk kunnen zijn:
Van het Franse Jardin vanwege de straten met plantennamen.
Van het Franse Jardin vanwege de vroegere markttuinen. #1
Van Jordanne, een riviertje ergens in Frankrijk waar een groep immigranten vandaan kwam. #2
Naar Jourdain, een van de zich vestigende families.
Naar een huis in de Lindengracht genaamd De Jordaan. #3
Naar de Prinsengracht die vroeger Jordane zou heten. #3
Een verbastering van jurisdictie, wat de benaming is van de strategische strook buiten de vestingwal. #4

  #1 "Walks through the Jordaan, past and present"; 1997 Island Publishers Amsterdam
  #2 "De Jordaan gaat nooit verloren"; 1997 Island Publishers Amsterdam
  #3 volgens M. de Ruiter
  #4 "Het Nieuwe Werck: de Jordaan, aan de voet van de oude Wester"; 1997 BMZ


In de overbevolkte en armoedige wijk worden in de 19e eeuw de woonomstandigheden nog slechter en rond 1900 is vrijwel het hele gebied een sloppenwijk zonder stromend water en met open riolen. Begin 70-er jaren wil de gemeente de hele Jordaan platgooien en een hele nieuwe wijk aanleggen. Mede dankzij protesten van bewoners wordt het plan om deze zo typerende volksbouw te vernietigen van tafel geveegd.

        ! de Jordaan blijft behouden !

 

 

Brouwersgracht
Lijnbaansgracht
 
ten noorden de
Brouwersgracht
 
ten westen de
Lijnbaansgracht
 
ten oosten de
Prinsengracht
(grachtengordel)
 
ten zuiden de
Leidsegracht
(geen foto)
Prinsengracht

 

 

 

Tegenwoordig

 
De (generaties) geboren en getogen Jordanezen zijn, naast hun onmiskenbaar dialect en rauwe humor, te herkennen aan de iets hogere mannenstem en het te blond, te bruin, te goud uiterlijk van de wederhelften. Nu nemen yuppies en rijke studenten deze volksbuurt over en laten de woningprijzen exploderen. Een zeker niet onbelangrijke maar zelden uitgesproken aantrekkingskracht van de Jordaan is een volkswijk vrijwel zonder allochtonen. Vrijkomende huurwoningen die niet in de verkoop gaan worden verhuurd aan zgn stadsvernieuwingsurgenten of oudere doorschuivende Jordanezen. Er komt ook (meestal illegaal en met flinke winst) onderhuur voor van de schaarse sociale woningbouw. Kontrole hierop heeft echter een zeer lage prioriteit. De onderverhuurder hoeft ook niet bang te zijn om de woning te verliezen. Een stevige aanpak van dit soort misbruik staat haaks op de lakse Amsterdamse houding wat betreft het sociale woningbouwbeleid. Hierbij komt onze Nederlandse uitvinding lat-relatie pas echt tot z'n recht. (Living apart together. Volgens Van Dale: relatie waarbij de partners niet met elkaar samenwonen.  Oftewel: samenwonen met behoud van beider (huur-)woonruimten, met ieders officiële en financieel voordeligere zelfstandigheid).


van sociale huur

Marnixstraat

 

 
met aan de achterkant

achterkant

de zgn 'Jordaan oever'

opknap

Sociale huurwoningen zijn ook op een andere manier aan het verdwijnen. Als panden lange tijd niet worden onderhouden zal volledige renovatie noodzakelijk zijn. Indien de oude gevels daarbij redelijk behouden blijven zijn de gemeentelijke diensten tevreden. De huurders worden dan door de gemeentelijke woningdienst als stadsvernieuwings-urgent aangemerkt. Hierdoor komt men bovenaan op de wachtlijst voor huurwoningen te staan en kan men zo kiezen uit de crème de la crème van de Amsterdamse voorraad huurwoningen. Daarbovenop krijgt de huurder nog enkele duizenden euro's als verhuiskostenvergoeding. De panden worden vervolgens gerenoveerd en voor een hoge prijs verkocht oa aan niet-Amsterdammers en oudere ex-Amsterdammers die weer naar de stad terug willen. Ex-eigenaars, huurders, project-ontwikkelaars, bouwers, nieuwe eigenaars en gemeente zijn tevreden. De gewone Amsterdammer echter is tweemaal de dupe: een grote groep zgn urgenten die voor gaan op de wachtlijst, plus een groot blok sociale huurwoningen dat verdwijnt. Een goed voorbeeld is de Marnixstraat onevenzijde nrs 121 en lager. Dit huizenblok ligt trouwens in het stadsdeel Amsterdam-Centrum, maar buiten de Jordaan; namelijk aan de andere kant van de Lijnbaansgracht, de historische grens van de Jordaan. Een projectontwikkelaar heeft daarom de term Jordaan-oever geïntroduceerd; dit om toch de Jordaanprijzen te kunnen vragen. Er waren zelfs plannen om het huizenblok te doorbreken met een fietstunnel en -brug in het verlengde van de Palmgracht. En dat alleen maar om een verbinding met de Jordaan te creëren zodat de projectontwikkelaars hogere prijzen voor hun panden konden vragen. Dit plan ging niet door.

Overdag is er het academische, galerie- en atelierleven, met een keur aan restaurantjes en terrasjes. En de dag wordt afgesloten met het nachtelijke studentikose uitgaansleven. In het straatbeeld verschijnen nu zijn porsche of 4x4 en haar 3BigWheel-kinderwagen. Daarnaast is de hond populair aan het worden in het Jordaanse Yuppie leven. Er is weinig integratie met het klein aantal hier nog achtergebleven originele Jordanezen wiens families allemaal naar Purmerend en Almere zijn verhuisd.



Marnixstraat

naar vrije sector koop

 

 

letterlijk

bijna te water

aan de rand van de Jordaan

 

 

Populariteit

 

meest gefotografeerde plek De Jordaan is de laatste paar jaren zeer populair aan het worden onder toeristen. Dit is de meest gefotografeerde plek, genaamd 'Papeneiland'.

Groepen motorrijders
houden hier hun jaarlijks
oogverblindend vertoon.
motoren

 

 

Verfilmingen



Menig nationaal en internationaal filmer kiest Amsterdam, en vooral de Jordaan, uit als plaats van verfilming.

 

orgelman Duitse documentaire makers
filmen deze niet alledaagse scene.

Met rode tl-buizen wordt tijdelijk een
peeskamertje ingericht als decor
voor de openingsscenes van
de tv-serie Baantjer.
tv serie Baantjer

springt van boot Een film-stuntman
maakt een gedurfde sprong
vanaf een rondvaartboot naar de kant.



De film Deuce Bigalow: European Gigolo,
onder andere opgenomen op de hoek
Brouwersgracht en Willemsstraat.
Zie een fotoreportage.
filmen Deuce Bigalow



filmen Kees de jongen Kees de jongen is de hoofdpersoon van het gelijknamige boek van schrijver Theo Thijssen en speelt zich af in de Amsterdamse Jordaan rond 1890. In de zomer van 2003 is het boek verfilmd en de buitenopnamen zijn vanwege authenticiteit zoveel mogelijk in Amsterdam gemaakt.
Zie een fotoreportage.






naar boven volgende pagina
©keitje ik klaag niet maar merk slechts op